Als betrekkelijke nieuwkomer met twijfels over de nut en noodzaak van een coöperatie voor het Buurt Energie Systeem, ging ik één en ander op een rijtje zetten. Volgens mij is het belangrijk om dit ook met de inwoners uit de buurt te delen. Mijn betoog luidt als volgt:
1. Zoals ’t was qua warmtevoorziening, dat houdt op, dus realiseer je: dat houdt op!
De rijksoverheid heeft besloten dat we van ’t gas af moeten, en gas wordt op termijn niet meer geleverd.
2. Er moeten dus nieuwe manieren komen om warmte in woningen (en gebouwen) te krijgen, bijvoorbeeld grotere of kleinere warmtenetten. Warmte kan niet – zoals gas, water en stroom- over grote afstanden worden getransporteerd. Dat is een bepalend gegeven.
3. Diezelfde rijksoverheid werkt aan een nieuwe (nogal liberale) warmtewet en geeft hier en daar wat geld, maar laat één en ander verder graag over aan de samenleving. In die leegte ontstaan verschillende vormen en ideeën en in dat gat springen op z’n Hollands allerlei partijen.
4. De levering van warmte wordt, zoals meer basisvoorzieningen, tot op zekere hoogte over de schutting gegooid van gemeenten, die op dat gebied een zekere verantwoordelijkheid hebben. Maar zij gaan die taak niet op zich nemen zoals vroeger; zij zijn één van de partijen in het krachtenveld
die dit spel spelen. Verschillende (ook private) partijen gaan met elkaar in gesprek (of liever: in onderhandeling) over de productie, distributie en verrekening van warmte.
Voorbeeld: warmtenet voor het kavel Nijmegen-Noord, met de AVN, de gemeente en Vattenfall.
Voorbeeld: coöperatie in Nijmegen-Hengstdal.
5. Ook in onze buurt móét dus iets gebeuren, of je nu wilt of niet. We zouden dit kunnen overlaten aan grote marktpartijen, maar voor ons wijkje is het idee ontstaan van een BES in bezit van een coöperatie van buurtbewoners. Aanvankelijk kwam Alliander met dat idee, omdat het vernieuwend is en op meer plaatsen kan worden gerealiseerd. De gemeente vond dat onze Bomenbuurt-Oost daarvoor in aanmerking kwam* en kreeg ook de woningcorporatie Woonwaarts daarin mee. Toen heeft Duurzaam Hengstdal zich daarbij gevoegd, vanuit ons buurtbelang. Deze vier spelers werken het idee nu uit, technisch, beheersmatig en financieel. In het najaar komt er een ontwerp klaar.
6. In deze onderzoeks- en ontwerpfase denken we na over wat het beste systeem is. Wat betreft garantie (altijd genoeg warmte in de woningen) en duurzaamheid en wat betreft kosten en tarieven voor de bewoners. Het doel daarbij is, dat de kosten niet hoger uitkomen dan ze nu zijn. Dit totaalplaatje is nog niet klaar, maar het begint zich af te tekenen.
Alliander heeft veel kennis als eerdere netbeheerder. De gemeente bewaakt, dat er een goede basis-voorziening komt en heeft bepaalde taken daarbij. Woonwaarts doet mee omdat er veel huurwoningen in de buurt zijn. En Duurzaam Hengstdal vanwege de duurzaamheid en vanuit het buurtbelang.
7. Ook denken we na over het eigendom en het beheer. Als we niet onder een groot particulier bedrijf willen vallen, dan is een kleine coöperatie waarschijnlijk een betere vorm voor de eigendom van het warmtesysteem, het onderhoud en de levering en betaling van warmte aan de bewoners. Zo’n coöperatie heeft voordelen en lastige kanten – die heb je altijd – maar het bestuur van ons warmtesysteem is in elk geval dichtbij en in onze handen. We hebben natuurlijk met allerlei krachten en factoren te maken, maar te denken dat je met een externe eigenaar/leverancier voor het leven goed zit, is ook niet waar!
8. Intussen lopen er in Nederland allerlei projecten en werken er al coöperaties (in Denemarken is dat het heersende model). Soms met kinderziektes, maar die zijn er altijd wel bij grote veranderingen. In onze wijk is er de deelnemende partijen veel aan gelegen een goed, betrouwbaar en betaalbaar systeem voor elkaar te krijgen, dat mogelijk later gekoppeld kan worden aan aanpalende systemen, of waarin nieuwe (betere, goedkopere, meer duurzame) technieken alsnog kunnen worden ingebracht. De deelnemende organisaties zijn erop uit hun reputatie hoog te houden.
9. Het project is een experiment. Dat is spannend: welke risico’s zijn er, welke tegenslagen komen we tegen? In elk geval wordt alles nieuw en anders. Maar ook bij andere partijen, keuzes en technieken heb je kans dat het even tegenvalt. En als je het niet vertrouwt, wat is het alternatief?
