Lees hier de mening van Duurzaam Hengstdal over het BES.
Klik hier voor een overzicht van alle pagina’s over het Buurt Energie Systeem. Zie ook de pagina over het BES op Nijmegen Aardgasvrij.
In het oostelijk deel van Hengstdal onderzoeken we met de gemeente Nijmegen, woningcorporatie Woonwaarts en Alliander of het mogelijk is om een Buurt Energie Systeem op te richten. Uitleg hierover kun je hier vinden (inclusief filmpje).
(Deze tekst is voor een deel overgenomen uit de Speciale Editie van de Nieuwsbrief van Duurzaam Hengstdal.)
Waarom zijn we in dit project gestapt?
- Wij hebben zelf geen middelen om een alternatief systeem te bouwen
- We zijn geen voorstander van afhankelijkheid van grote energiebedrijven
- We hebben onze bedenkingen bij een wijk vol zoemende warmtepompen
- We willen niet dat de woningen voor een vermogen verbouwd moeten worden
- We vinden dat de oplossing hetzelfde comfort moet leveren als nu
- Ons uitgangspunt is dat de woonlasten gelijk moeten blijven
Voorgeschiedenis
Toen wij 2,5 jaar geleden hoorden dat Hengstdal als een van de eerste wijken van het aardgas zou gaan, was dat een reden voor Duurzaam Hengstdal om deel te nemen aan het overleg hierover. Om geïnformeerd te blijven en invloed te hebben po besluiten die hierover genomen zouden gaan worden.
Eerst was het uitgangspunt een All-Electric oplossing, waar heel veel isolatie- en installatiekosten bij kwamen kijken. Er kwam steeds meer besef– onder invloed van eigen onderzoek door de woningcorporaties en van onszelf – dat het anders moest. Zo hebben wij zelf de mogelijkheid onderzocht en voorgesteld van een warmtenet met geothermie als warmtebron.
Om dit te kunnen doen hebben we honderden internationale rapporten en publicaties doorgeworsteld. Een leertraject dat ons veel kennis en inzicht heeft verschaft over alle mogelijke energiesystemen. Eén ding dat daaruit duidelijk werd, was dat er realistische oplossingen zijn! Op veel plaatsen in de wereld, maar ook zeker binnen Europa zijn er succesvolle warmte-alternatieven ontwikkeld. Niet elke daarvan is geschikt voor Nederland, maar enkele wel. De kunst is de juiste technische oplossing voor een woning – of een buurt – te combineren met de best bijpassende organisatie.
Wat past bij Hengstdal?
In een wijk als Hengstdal, met voornamelijk oudere woningen lijkt een warmtenet met een watertemperatuur van 70° de best realiseerbare oplossing. Oftewel: Als men nu de woning met een cv-ketel kan verwarmen, lukt dat ook met dit systeem. De woning hoeft dan ook niet per se verder geïsoleerd te worden en de bestaande radiatoren kunnen gebruikt blijven worden. Dat scheelt per woning tienduizenden euro’s.
Isoleren kan dan altijd nog, want dat betekent gewoon minder energieverbruik en dus minder energiekosten, net als nu. Maar het hoeft niet en is zeker geen voorwaarde om het huidige comfort te handhaven. Je kunt je woning natuurlijk verder verduurzamen als je dat wilt, wanneer je dat wilt en zover als je financiën toelaten.
In een wijk met 3500 woningen is de aanleg van een warmtenet helaas een mega-operatie, die doorgaans alleen door een groot bedrijf kan worden gerealiseerd. De combinatie van grote energiebedrijven en warmtenetten hebben in het verleden nogal wat ontevredenheid veroorzaakt en wij zijn daar altijd erg kritisch over geweest. De berichten uit Nijmegen-Noord onderstrepen dat nog eens. Dat willen we dus zeker niet. Al eerder bleek dat, door het opknippen van de wijk in kleinere segmenten, er veel meer mogelijkheden ontstonden. Voor porties van ca. 500 woningen is de operatie veel overzichtelijker en een buurtwarmtecoöperatie zou zo’n systeem kunnen realiseren.
Ten eerste, de watertemperatuur die via het warmtenet geleverd gaat worden wordt 70°C. De woningen hoeven dus niet op voorhand verder geïsoleerd te worden. Dat mag, maar hoeft niet.
Ten tweede, door de centrale warmtebron hoeft niet elk huis een eigen lawaai makende warmtepomp te installeren. Dat scheelt flink in de isolatie- en radiatorvervangingskosten.
Tot slot, door de juiste organisatievorm – een buurtcoöperatie – krijgen burgers medezeggenschap over hun warmtevoorziening en inzicht en invloed op de kosten.
Techniek
In de centrale warmtebron worden in eerste instantie industriële lucht-waterwarmtepompen toegepast. Dat kan namelijk overal. Deze kunnen direct aan de middenspanningshuisjes gekoppeld worden, waardoor geen extra stroomkabels gelegd hoeven te worden.
Hoeveel en welke warmtepompen? Dat is één van zaken die we gaan onderzoeken. In elk geval maakt het toepassen van meerdere van deze pompen per centrale het mogelijk heel precies de warmteproductie op de vraag af te stemmen, wat de efficiëntie vergroot.
Gedurende het grootste deel van het jaar zal deze installatie volstaan en voor piekmomenten, wordt een reserveketel toegevoegd die werkt op groen gas. Voor als het bijvoorbeeld eens meer dan 5 graden vriest.
Het systeem wordt modulair gemaakt, zodat als er bijvoorbeeld uitbreiding nodig is, of er andere betere warmtebronnen voorhanden komen, de benodigde units toegevoegd of uitgewisseld kunnen worden. Daardoor kan ook ten alle tijden het systeem worden gemoderniseerd.
Als er meerdere van dit soort systemen in aangrenzende buurten zijn, kunnen ze zelfs gekoppeld worden, waardoor de efficiëntie en leveringszekerheid nog groter wordt. Komt er straks een geothermische bron in de stad, dan kan de warmte daarvan moeiteloos ingevoerd worden in dit systeem.
Wie moet dit nu gaan betalen?
Het onderzoek dat nu start behelst ook de financiële kant van het plan. Uitgangspunt is dat de woonlasten niet mogen stijgen. Omdat een buurt warmtecoöperatie geen winstoogmerk heeft, geen grote organisatie in de lucht hoeft te houden, geen hoge directeurssalarissen eist, of dividend aan aandeelhouders hoeft uit te keren, zijn de kosten van zo’n organisatie beduidend lager dan bij de grote energiebedrijven. Dat is ook hard nodig, om de investeringen in het systeem terug te kunnen verdienen zonder woonlastenstijging.
De oprichting van een buurtwarmtecoöperatie is één van de belangrijkste onderdelen van het plan, om er voor te zorgen dat de gebruikers zelf kunnen bepalen wat de kosten zijn. Het is een goede manier om transparantie over de kosten te garanderen.
De coöperatie wordt zo opgezet dat de deelnemers, inspraak en medezeggenschap hebben, zonder dat ze persoonlijk aansprakelijk zijn.
Op de veelgehoorde opmerking dat we veel te snel gaan en voor de muziek uitlopen, is het antwoord dat als we in Hengstdal voor 2035 van het gas gaan, we nu moeten beginnen. Dit onderzoek is een stap op een reis die al jaren gaande is en nog alle kanten op kan gaan. De juiste weg vinden kan echter alleen door gedegen onderzoek. We zijn blij dat alle partijen die deelnemen aan dit onderzoek deze menig delen en bereid zijn veel tijd, energie en geld te steken in dit onderzoek.
Hoe verder?
Er is nog niets besloten en er is afgesproken dat er ook niets besloten wordt zonder dat de buurtbewoners daar mee akkoord gaan. Het enige dat heeft plaatsgevonden is de ondertekening van een intentieverklaring door alle betrokken partijen, niet meer dan de afspraak dat we samen dit onderzoek gaan uitvoeren. Op 17 april 2020 ondertekenden de gemeente Nijmegen, Duurzaam Hengstdal, netwerkbedrijf Alliander en woningcorporatie Woonwaarts een gemeenschappelijke intentieverklaring voor dit project. Op 13 oktober zetten Woningcorporatie Woonwaarts, Alliander, Gemeente Nijmegen een handtekening onder de samenwerkingsovereenkomst voor het BES.
Op 27 oktober 2020 werd bekend dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken een rijksbijdrage van bijna 5 miljoen aan gemeente Nijmegen geeft om een Buurt Energie Systeem in Hengstdal op te zetten. Wethouder duurzaamheid Harriët Tiemens zegt over de toekenning: “Het Buurt Energie Systeem is een mooie stap in het Aardgasvrij maken van Nijmegen. We hebben de afgelopen periode geleerd dat iedere buurt een eigen aanpak nodig heeft die we zo veel mogelijk samen met de bewoners bepalen. Het idee van een Buurt Energie Systeem past heel goed daarbij. Ik ben daarom erg blij dat we nu met deze belangrijke rijksbijdrage en de grote inzet van Alliander, Woonwaarts en buurtbewoners echt aan de slag kunnen in en met de wijk.”
Vooralsnog voor de Bomenbuurt-oost, maar met als doel een duurzaam, betaalbaar, realiseerbaar, democratisch en toekomstbestendig energiesysteem dat overal kan worden toegepast.
